"DESİNLER" KURALININ YANLIŞLIĞI

Cahiliye toplumunda insanlar kendilerini sürekli olarak, "insanların diyecekleri, dedikleri, demeleri gerekenler" mantıklarına bağımlı olarak yaşamak zorunda hissederler. Bunun sonucunda Allah'ı düşünmekten, güzel ahlaka yönelik eylemlerde bulunmaktan uzaklaşırlar. Düşünceleri, din ahlakından ve dinin getireceği huzurdan uzaktır. Büyük bir karmaşa ve çekişmenin bulunduğu doğruların yanlışların birbirine karıştığı bir ortamın içine düşerler. 
Bu çarpık mantığa göre hakimiyet ve kural koyma yetkisi sadece insanların elindedir. Allah'ın emir ve yasakları insanların hayatından tek tek çıkarılmıştır. Bu nedenle hak din ahlakının gereklerini hayatına sokan, Allah'ın rızasından başka hiçbir gücün kanaatine önem vermeyen bir kişi, hemen dikkat çeker ve cahiliye insanlarının olumsuz tavırları ile karşılık görür. Ancak elbette ihlas sahibi bir insan bu olumsuz tavırlara hiç önem vermez, çünkü tek amacı dünyada Allah'ın hoşnutluğunu kazanmaktır.

Ancak insanlara tapınma dininin "insanlar ne der, ne konuşur, ne düşünür" gibi kıstasları, iman olarak zayıf olan bazı insanları da etkisi altına alabilir. Bu ise, Kuran ahlakını tam yaşayamamalarına, anlayış ve tavır olarak gerçek Müslümanlardan çok, bu batıl dinin mensuplarına benzemelerine neden olur. Bu kişiler "hayatın gerçekleri" aldatmacasının yoğun etkisi altında, yaşamları boyunca dinin tam içine girmeden sapkın bir anlayış içinde yaşarlar. Kuran'da imana karşı kalplerinde hastalık bulunan bu insanların durumu şöyle açıklanmaktadır:

Arada bocalayıp dururlar. Ne onlarla, ne bunlarla. Allah kimi saptırırsa, artık sen ona yol bulamazsın. (Nisa Suresi, 143)

Bulaşıcı bir hastalık gibi insanları etkisi altına alan bu batıl din, zayıf bir irade ve kişiliğe sahip bu insanları, Allah'ı anmaktan, O'nun rızasını gözetmekten uzaklaşmış insan kitleleri haline getirir. Ancak içinde bulundukları bu hatalı anlayış, çoğunluğun etkisiyle kendilerine o kadar makul görünür ki, bunun içinden çıkmak için bir çaba harcama ihtiyacı dahi hissetmezler. 

Bu nedenle gerek kendi mensuplarını gerekse de imanı zayıf olan bazı kişileri etkisi altına alan bu batıl dinin temel mantıklarını örneklerle anlatmakta yarar vardır. Böylece insanlar içinde bulundukları çarpık ruh halini teşhis edebilecek ve samimi olanlar bu batıl dinden Allah'ın izniyle kurtulabileceklerdir. İlerleyen sayfalarda, insanlara tapınma dini içindeki "desinler" mantığının ortaya çıkardığı yanlış kalıplardan bazılarını örneklendireceğiz.

"İyi Huylu" Desinler Mantığı

Kuran'da güzel ahlaklı olmanın önemi birçok ayette vurgulanır. Peygamberlerin güzel ve yumuşak huylu olduklarından, kötülüğe iyilikle karşılık veren, sabırlı, dirayetli, Allah korkuları yüksek insanlar olduklarından bahsedilir. Örneğin Hz. İbrahim, samimi olarak Allah'a yönelmiş, güzel ahlakıyla öne çıkmış bir peygamber olarak şöyle tanıtılır: 

Doğrusu İbrahim, yumuşak huylu, duygulu ve gönülden (Allah'a) yönelen biriydi. (Hud Suresi, 75)

Tüm peygamberlerin ve salih müminlerin ahlaklarının temelini, Allah'a olan derin teslimiyetleri oluşturmaktadır. Müminler, sadece Allah'a kulluk eden, O'nun rızası dışında başka hiçbir varlığın rızasına değer vermeyen insanlardır. Asıl önemli olan tüm kainatın Yaratıcısı olan Allah'ın beğendiği ahlak güzelliğine sahip olmaktır. Bu nedenle güzel huylu olmalarının temelinde de Allah'ın beğenisini kazanma amacı yatar. Oysa cahiliye insanı için sistem bunun tam tersi yönde işler. İnsanlara tapınma dini içinde yaşayan bir kişi, kurallarını ezbere bildiği bu batıl dinin gereklerini yerine getirerek, kendi deyimleri ile "insanların nabzına göre şerbet vererek" yaşamanın doğru olduğunu zanneder. İyi huylu bir karakter gösterse bile, bunun temelinde, etkilemek istediği insanların hoşnutluğu, elde etmek istediği maddi değerler gibi yine kendi özel çıkarları vardır. 

Bu amaçlarına ulaşmak ve istediği çıkarları elde etmek için de elinden gelen en yüksek gayreti gösterir. Neredeyse hiç hatasız denecek şekilde güzel huylu olur. Örneğin bulunduğu ortam gerektiriyorsa, fakirlere yardım eder, merhamet gösterileri yapar, dürüstlüğün insanoğlu için ne kadar önemli bir fazilet olduğunu etrafına anlatır. Mütevazi bir kişilik sergiler. Kötülüğün insanlığa nasıl büyük zararlar getirdiğini vurgulayan konuşmalar yapar. Son derece neşeli, sevgi dolu ve sabırlı görünür. İnsanlar da bu görüntü karşısında ona güvenirler, sevip kendisini dost edinirler. Ne kadar iyi huylu bir insan olduğunu etraflarındaki diğer insanlara anlatırlar. Ne tür yardımlar yaptığından, fakir bir çocuk gördüğünde ne kadar merhametli davrandığından yoldaki yaşlıya nasıl saygı gösterdiğine kadar yaptıklarını tek tek örneklendirirler. Yolda bulduğu cüzdanı karakola teslim ettiğini, ayağı ağrımasına rağmen otobüsteki yerini hamile bir kadına verdiğini, geç saate kadar işte kalıp çalışmış olmasına rağmen ertesi gün tam saatinde işine geldiğini ve yorgunluğunu hiç belli etmediğini dilden dile aktarırlar. O kişi de sırf insanlar kendisi için "güzel huylu, çalışkan, merhametli, dürüst" desinler diye bunları büyük bir özveri ile yapar. 

Başka bir kişi bayram günlerinde yaşlılar yurduna giderek oradaki insanlara küçük hediyeler verir. Kimsesiz çocuklar için yaptırılan bir yuvaya çeşitli eşyalar hediye eder. Sonra bu yaptıklarına başka insanların şahit olması için yakın çevresinde   uygun bir şekilde bu yaptıklarını anlatır. Adeta kendi reklamını yapar. Ya da bir hastanenin belli bir bölümünün yenilenmesi için büyük bir bağış yapar. 

Elbette buraya kadar verdiğimiz örnekler gerçekten güzel fiillerdir. Ama unutulmamalıdır ki tüm bunlar ancak Allah'ın hoşnutluğu için yapıldığı takdirde bir anlam ifade edebilir. Eğer insanlardan övgü almak, takdir toplamak amacıyla yapılır, "iyi, cömert, vicdanlı" desinler gibi bir niyet taşınırsa, bu durumda kısa bir dünyevi çıkar dışında kişiye sağlayacağı kazanç da olmaz. Çünkü şartlar zorlaşıp, kişi bu huylarından dolayı zarar görmeye ya da karşılık görmediğini anlamaya başladığında bu iyiliklerini hemen terk edebilir. Ama Allah rızası için yapılanlar kalıcı ve süreklidir, hiçbir şarta ve ortama bağlı olmadan sürdürülür.

Üstelik insanın hatasından dönüp niyetini düzeltmesi son derece kolaydır. İnsanlara tapınma dinine uymanın, kendisine zarardan başka bir şey getirmeyeceğini anlayan insanın tek yapması gereken tevbe edip, Allah'ın hoşnutluğuna niyet etmesidir. Bu, bir anlık bir karardır ve o andan sonra kişi niyetini bozmadıkça yaptığı güzellikler de boşa gitmez ve kendisi için bir ecir olarak Allah Katında yazılır. Önemli olan insanın Allah'tan korkması ve O'nun isteklerini yerine getirmeye niyet etmesidir. 

İnsanın Allah'ın kudretini tanıma ve O'ndan gereği gibi korkma konusunda kararlı olması da çok önemlidir. Çünkü Allah korkusu olmayan bir insanın ne yapacağı, ne gibi kararlar vereceği belli değildir. Bu kişi, iyilik yaparken çıkarları gerektirirse bir anda kötü huylu bir insana dönüşebilir. Bu davranışından dolayı Allah'tan kötü bir karşılık alabileceğini aklına getirmez. Bir hafta bambaşka bir karakter sergilerken ikinci hafta o karakterinden eser kalmayabilir. İnsanlara tapınma dininin kuralları gereği kötülüğe kötülükle, adaletsizliğe adaletsizlikle karşılık vermeye başlayabilir. İnandığı batıl dinin acımasız kanunlarını kendisi de uygulamaya başlar. Çünkü daha önce de söylediğimiz gibi bu batıl dinde sözde ilah kabul edilen ve rızası gözetilen, sadece insanlar olduğundan (Allah'ı tenzih ederiz)vicdan mekanizması da insanlara ayarlı şekilde işler. Bu nedenle de Allah'ın insanlardan nasıl bir ahlak istediğinin hiçbir önemi olmaz. Oysa Müslümanlar karşılarında kötülük yapan, adaletsizlikle hükmeden insanlara, acımasız, zalim, vicdansız kişilere de güzel ahlakla karşılık verirler. Hiçbir şartta Allah'ın razı olacağı umulan güzel davranışları terk etmezler. 
Dolayısıyla iman edenlerin güzel ahlaklarında hiçbir zaman aksi yönde bir farklılaşma ya da gerileme olmaz, daima itidalli ve insaniyetlidirler. Çünkü onların hayat amacı, Allah'ın sevdiği kullardan olma temeli üzerine kuruludur. Allah Kuran'da bu ahlakı insanlara şöyle açıklamaktadır: 

Ve onlar-Rablerinin yüzünü (hoşnutluğunu) isteyerek sabrederler, namazı dosdoğru kılarlar, kendilerine rızık olarak verdiklerimizden gizli ve açık infak ederler ve kötülüğü iyilikle savarlar. İşte onlar, bu yurdun (dünyanın güzel) sonucu (ahiret mutluluğu) onlar içindir. (Rad Suresi, 22)

"Zengin, Cömert, Para Harcamayı Sever" Desinler Mantığı

İnsanlara tapınma dini içinde insanların zenginliklerine çok fazla önem verilir. Bu batıl dine göre zenginlik güç demektir. Bu gücü elinde bulunduran da toplumda son derece kayda değer bir takım imtiyazlara sahip olmalıdır. Nitekim en zengin kişi en çok rağbet gören, en çok dostu olan, en özenilecek kişi olarak tanımlanır. Böyle bir kimse zenginliğin, sözde tüm kapıları kendisine sonuna kadar açacağını zanneder. Bu nedenle toplum içindeki kimi insanlar bu yönlerini ön plana çıkarmak için yoğun gayret sarf ederler. İnsanların kendileri hakkında, ne kadar zengin ve para harcamayı seviyor diye düşünmeleri için birçok girişimde bulunurlar. Zenginliklerini ortaya koyacak harcamalardan asla kaçınmazlar. İnsanların bu konudaki kanaatlerini iyice sağlamlaştırmak için zenginliklerini vurgulayacak giyim, araba, ev gibi her türlü harcamada cömert ve hatta kimi zaman müsrif davranırlar. Evlerinin dekorasyonunu, zenginlerin özellikle de sosyete olarak nitelendirdikleri kimselerin değer vereceği ölçülerde yapmaya özen gösterirler. 

Bu kişiler o yıl dekorasyonda yeşili tercih ediyorlarsa hiç beğenmeseler bile onlar da yeşili kullanır, kırmızı modaysa kırmızıyı tercih ederler. Hiçbir yönleriyle onlardan eksik kalmak istemezler. Bunu adeta bir gurur meselesi haline getirirler. "Desinler, düşünsünler" mantığının etkisi altında, tüm hayatlarını, zenginliklerini vurgulayacak eylemler yaparak geçirirler. Yaz tatillerini o senenin en moda tatil kampında, kış tatilini en moda kayak merkezinde geçirirler. Çocuklarını yurt dışında okutur, kıyafetlerini belirli ülkelerden getirtirler. İçinde bulundukları çevreler "onların da var" desinler diye en pahalı yatı alır, kendileri binmeseler de bir limanda demirleyip insanlara sergilerler. En çok nisbet yapmayı istedikleri insanları bu yatlarla gezdirirler. En pahalı içecekleri, en pahalı yiyecekleri ikram ederek hiçbir konuda onlardan geride kalmadıklarını iyice vurgularlar. 

Elbette insanın imkanı varsa ve zevk alıyorsa yukarıda saydığımız fiilleri yapmasının bir sakıncası yoktur; aksine eğer bunları gerçekten istediği için yapıyorsa bunlar birer nimet ve güzelliktir. Ama burada söz konusu olan bazı insanların taşıdıkları çarpık mantıktır. Bu gibi insanların elde etmeyi istedikleri tek bir amaç vardır: O da kendileri için "zengin, cömert, para harcamayı sever" denmesi. Bunu duymak, o kişilerde nefsani tatmin sağlar, morallerini yükseltir, motivasyonlarını artırır. Tersinde ise allak bullak olurlar; tüm moralleri bozulur, karamsarlığa kapılır, hiçbir şeyden zevk alamazlar. Oysa aynı kişilerden, bu gayreti din ahlakının insanlara anlatılması, Allah'a iman edenlerin sayısının artması için göstermeleri istense büyük bir olasılıkla bu teklifi hemen geri çevirirler. Çünkü cahilce bir mantıkla hareket ettikleri için, Allah'ın rızasını kazanmak, insanların rızasını kazanmak kadar kendilerine cazip gelmez. Bunda dünyevi çıkar sağlayacakları, içinde yaşadıkları toplumu etkileyecekleri, onların övgüsünü kazanacakları bir yön bulamazlar. 

Oysa insan ahiret günü tüm sahip olduklarını arkasında bırakacak ve Rabbimizin huzuruna tek başına çıkacaktır. Rızalarına son derece önem verdiği, adeta ilah olarak gördüğü, gözlerine girmek için elinden gelen tüm gayreti sarf ettiği insanları ise arkasında bırakacaktır. Bu insanların hiçbiri, ona ufak da olsa bir yardımda bulunamayacak, kendisini Allah'a karşı koruyamayacaklardır. Allah bu batıl dinin mensubu olan insanlara ahirette karşılaşacakları durumu şöyle haber vermektedir:

Andolsun, sizi ilk defa yarattığımız gibi (bugün de) 'teker teker, yapayalnız ve yalın (bir tarzda)' Bize geldiniz ve size lutfettiklerimizi arkanızda bıraktınız. İçinizden, gerçekten ortaklar olduklarını sandığınız şefaatçilerinizi şimdi yanınızda görmüyoruz. Andolsun, aranızdaki (bağlar) parçalanıp-koparılmıştır ve haklarında zanlar besledikleriniz sizlerden uzaklaşmıştır. (Enam Suresi, 94)

"Onun Arkadaşı" Desinler Mantığı

Bu batıl din içinde yaşayan insanlar genellikle güzel, yakışıklı, zengin ya da ünlü olduğu için bir kişiyi arkadaş edinirler. Onlar için bu kişinin ahlakının hiçbir önemi yoktur. Örneğin çok güzel bir kızın arkadaşı olarak bilinmek için o kişinin tüm kaprislerine boyun eğer. Etrafında sükse yapmak, kendisi için, o kızın en yakın arkadaşı dedirtmek için çaba sarf eder. Onunla birlikte görülmek için uğraşır. 

Aynı durum, zengin biriyle arkadaşlık yapan bu zihniyetteki kişi için de geçerlidir. Onunla konuşuyor ya da aynı masada oturuyor olmak, birlikte gülmek, o kişinin kendisine adıyla hitap edecek kadar yakın olması, kendisine espri yapması, telefon açması, evine gelmesi ya da o kişinin arabasına binerken insanlar tarafından görülmesi gururunu okşar. İnsanların onun hakkında "o zengin kişinin arkadaşı, ne kadar güzel, ne kadar şanslı" dediklerini düşündükçe bunun dünyadaki en önemli başarılardan biri olduğunu zanneder. Kendini o kişiyle arkadaş olduğu için çok önemli bir insan gibi hisseder. Bu nedenle de onun tüm kaprislerine, kimi zaman zalimliğine ve bencilliğine sırf insanlar "onun arkadaşı" diye bilsinler diye katlanmayı göze alır. Oysa insanın, dostluklarını Allah rızası temeli üzerine kurması gerekir. Çünkü insan aradığı güç ve onuru ancak Allah'a kulluk ederek kazanabilir. Kuran'da insanların aradığı tüm güç ve onurun Kendisi’ne ait olduğunu Allah şöyle bildirmektedir:

Onlar, mü'minleri bırakıp kafirleri dostlar (veliler) edinirler. 'Kuvvet ve onuru (izzeti)' onların yanında mı arıyorlar? Şüphesiz, 'bütün kuvvet ve onur,' Allah'ındır. (Nisa Suresi, 139)

Yukarıda bahsettiğimiz amaçlar gözetilerek kurulan dünyevi dostluklardan ise kişi ancak, zarara uğramış ve küçük düşmüş olarak çıkabilir. İnsanların dikkatini çekmek, arkasından gıpta ile konuşmalarını sağlamak için kurduğu bu dostluklar hiçbir beklentisine gerçek anlamda cevap veremez. Karşısındaki insan Kuran ahlakını yaşamadığı sürece ondan gerçek bir dostluk, yakınlık, vefa, sadakat göremez. Dünyada birtakım çıkarlar elde etmiş gibi görünse de, Kuran ahlakından uzak bir arkadaş, insanın ahirette büyük bir kayba uğramasına neden olur. Allah bu gerçeği Kuran'da şöyle bildirir:

Gerçekten bunlar, onları yoldan alıkoyarlar; onlar ise, kendilerinin gerçekten hidayette olduklarını sanırlar. Sonunda Bize geldiği zaman, der ki: "Keşke benimle senin aranda iki doğu (doğu ile batı) uzaklığı olsaydı. Meğer ne kötü yakın-dost(muşsun sen)." (Zuhruf Suresi, 37-38)

"Her Zaman En Doğrusunu O Bilir" Desinler Mantığı

İnsan aciz bir varlıktır ve Allah'ın kendisi için belirlediği kaderin dışına çıkması imkansızdır. Çünkü kainattaki herşey Allah'ın belirlediği kader doğrultusunda varlığını sürdürmektedir. Allah Kuran'da Kamer Suresi'nde "Hiç şüphesiz, Biz herşeyi kader ile yarattık" (Kamer Suresi, 49) ayetiyle bu gerçeği bildirmektedir.

İnsan, Allah nasıl belirlemişse o şekilde yaşayabilir. Örneğin nerede ne hata yapacağı veya nerede başarılı olup nerede başarısız olacağı önceden bellidir ve zamanı geldiğinde bunları an an yaşar. Her ne önlem alırsa alsın bu kaderin dışına çıkamaz. Eğer 500 kere aynı hatayı yapacağını Allah kaderinde belirlemişse, her ne yaparsa yapsın bu sayının ne bir altına ne de bir üstüne çıkmayı başarır. Tam 500 kere aynı hatayı tekrarlar. Böyle bir durum söz konusu iken, insanın hala hayatı boyunca herşeyin en doğrusunu yaptığını, en doğrusunu bildiğini iddia etmesi akılcı bir düşünce olmaz. 

Ancak Allah inancı olmayan ve tüm kainatın tesadüfler sonucu var olduğu yanılgısına kapılmış bir insan bu apaçık gerçeği kabullenemez. Bunun bir sonucu olarak da insanları etkilemenin kendi elinde olduğunu düşünür. Bu çarpık inanç onu insanlara kendini ispatlamak için büyük bir çaba harcamaya iter. Öyle zekice davranmalıdır ki, herkes herşeyin en doğrusunu onun bildiğini düşünmelidir. 

Örneğin bir kişi ekonomi konusunda iddialıysa, "o ekonomi ile ilgili herşeyi bilir" denebilmesi için, bu konuda kendisine sorulan her soruya doğru cevap vermesi gerekmektedir. Bunun için de gece gündüz demeden çalışması, okuması, gündemi takip etmesi zaruridir. Ya da tarih konusunda iddialı bir kişi ise, dünya siyasi tarihinde yeri olan önemli bir olayın tam tarihini, kimler arasında yaşandığını detaylarıyla bilmek zorundadır. Bunun için de yine senelerce çalışması gerekmektedir. Sadece bunlar da değil, eğer spor konusunda iddialı bir insansa her gün saatlerce antreman yapması, her yarışmayı kazanması, bunun için gerekirse sosyal hayatını, arkadaşlarını, ailesini ikinci plana atması gerekmektedir. Ancak unutulmamalıdır ki tüm bunlar dünyaya yönelik çabalardır. Elbette bu çabayı göstermek, dünyada başarılı olmak da güzeldir. Ama bu başarıyı elde etmek için Allah'ın rızası unutuluyorsa, bunun o insana getireceği sonuç zarardır. İnsan bu dünyada belirli bir başarıya ulaşsa bile, ahirette Allah'ın razı olacağı şekilde yaşamadığı için -Allah'ın dilemesi dışında- ahirette sonsuza kadar kaybedecektir. 

Üstelik insan Allah'ın huzurunda çok aciz bir konumdadır. Hayatı boyunca herhangi bir alanda çok başarılı olan bir insan, günün birinde ummadığı bir olayla karşılaşarak bu başarısını kaybedebilir. Örneğin dünya siyaseti konusunda çok bilgili, her an kendisine danışılan bir insan, günün birinde geçirdiği bir rahatsızlık sonucu hiçbir şey hatırlamayan, aciz bir insan konumuna gelebilir. Ayrıca insan unutmamalıdır ki, Allah'ın sonsuz bilgisi karşısında kendi bilgisi bir hiçtir. Çünkü insanın sahip olduğu tüm bilgiyi kendisine öğreten de Allah'tır. Unutulmamalıdır ki " … her bilgi sahibinin üstünde daha iyi bir bilen vardır." (Yusuf Suresi, 76) En üstün ve mutlak bilgi sahibi olan ise, yüce Rabbimizdir. Bu yüzden herşeyin en iyisini bilme, istediği alanda çok başarılı olma iddiasında olan bir insan bu konuda gösterdiği çabanın yanında Allah'ın razı olacağı, güzel ahlaklı bir kul olabilmek için çalışmalıdır. Gerçek kurtuluş ancak bu şekilde mümkün olabilir.

"Her Ortama Uyar" Desinler Mantığı

Kitabın başından beri üzerinde durduğumuz gibi, cahiliye toplumunda yaşayan birçok  insan kendini, içinde yaşadığı sosyal çevrenin kurallarına ve yaşam tarzına uymak zorunda hisseder. O çevre kendisinden ne yapmasını istiyorsa, karşılarında nasıl bir insan modeli görmek istiyorsa bunu yapmak için çaba harcar. Çoğu zaman Kuran ahlakına ters düşen veya kendisine zarar verecek şeyleri yapmaktan çekinmez. İnsanlara tapınma dininin adeta bir ibadeti hükmünde olan "her ortama uyar" desinler mantığına ters düşmek istemez. 
Örneğin efendi karakterli bir genç, grup arkadaşları dejenere ve saygısız ise, kendisi böyle olmadığı halde onların hayatına uyum sağlamaya çalışır. Grubundan dışlanmamak, onların tabiri ile "geri kafalı", "anne kuzusu" gibi ithamlarla karşılaşmamak için karakterinden tavizler vermeye başlar. Ya da arkadaşları sigara içiyor diye, sağlığına zarar vereceğini bile bile o da sigara içmeye başlar. Hatta kimi zaman bir kişi Allah'a iman ettiği halde, içinde yaşadığı çevre dindar olmadığı için onlara kendini çok farklı tanıtır. Bu çevreden dışlanmamak için ibadetlerini yapmamaya başlar. Oysa bunların tümü insanların rızasını kazanmak, onları hoş tutmak için yapılmaktadır. Bunu yapan kişilerin dünyada ve ahirette uğrayacakları zararı mutlaka düşünmeleri, Allah'a hesap verecekleri günden korkup sakınmaları gerekmektedir.

Sosyal çevreye uyum sağlama bahanesi ile, doğruları terk etmek, ahlaksızlıklara göz yummak toplumsal açıdan da büyük bir tehlikedir. Özellikle gençler arasındaki ahlaki dejenerasyonun temelinde bu bozuk mantık yatmaktadır. Bu çevrelerde uyuşturucu kullanan, alkol tedavisi gören ya da fuhuş yaparak hayatını kazanan insanlara bu durumlarının nedeni sorulduğunda öne sürdükleri en önemli mazeretlerden biri, çevrelerine ayak uydurmak için böyle bir yola yönelmek zorunda kaldıklarıdır.

Oysa Allah Katında, insanların başka insanlara karşı böyle bir sorumlulukları yoktur. Allah insanları sadece Kendi rızasını gözetmeleri ve Kuran ahlakının hükümlerine uymaları konusunda sorumlu tutmaktadır. Bunun dışındaki amaçlarla yapılan her türlü hareket insanları sadece kötü yola sevk eder, yaratılışına aykırı eylemler içine girmesine neden olur. Tüm hayatı büyük bir vicdan azabı içinde, sıkıntı çekerek tükenir. Kuran'da Allah kötü arkadaşlar edinenlerin bu durumunu şöyle açıklamaktadır: 

Allah'tan başka, kendisine ne zararı dokunan, ne yararı olan şeylere yakarır. İşte bu, en uzak bir sapıklıktır. (Ya da) Zararı, yararından daha yakın olana tapar; ne kötü yardımcı ve ne kötü yoldaştır. (Hac Suresi, 12-13)

Buraya kadar insanlara tapınma dininin "desinler" kuralının bazı temel başlıklarını ele aldık. Ancak söz konusu batıl dinin içeriği elbette bunlarla sınırlı değildir. Bu batıl dinin içinde yaşayan insanın neredeyse attığı her adım insanların kendisi için iyi şeyler düşünmeleri, kendisinden razı olmaları temeli üzerine kuruludur. Kişilerin kafası tamamen bu mantıkla kuşatılmış olduğundan, yaşamının her anı bu çaba ile sürer. Ancak aynı toplumda yaşasalar da samimi iman sahipleri bu cahiliye dininin mensuplarından farklıdırlar. Onlar aynı işleri yapıyor görünseler de, niyet olarak insanlara değil Allah'a yönelmişlerdir. Onlar, insanların hiçbir gücü olmadığını, tüm gücün Allah'ın olduğunu kavramışlardır. Onlar da insanları memnun edecek davranışlarda bulunabilirler; ancak bunu yaparken de Allah'ın rızasını kazanmayı amaçlamışlardır. Allah'ın emrettiği gibi insanlara karşı güzel ahlak gösterirler; bu da hem Allah'ın rızasını kazandırır hem de insanların hoşnut olmasını sağlar.